الوداع اي مادرِ جمهوريت الوداع
شرجيل انعام ميمڻ
مادرِ جمهوريت، مادرِ عوام ۽ پاڪستان جي عظيم محسنه بيگم نصرت ڀٽو پنهنجي سيني ۾ بيشمار ڏک کڻي هن فاني جهان مان رخصت ٿي وئي.
23 مارچ 1929ع تي ايران جي شهر اصفهان جي هڪ خوشحال گهراڻي ۾ پيدا ٿيندڙ نصرت اصفهاني پاڪستان جي لاءِ جيتريون قربانيون ڏنيون ۽ جيترا ڏک سٺا، هي ڌرتي سندس اهو قرض ڪڏهن به نه لاهي سگهندي! تاريخدان اها حقيقت پنهنجي ڳوڙهن سان لکندا ته  پاڪستان جي اسٽيبلشمينٽ ڪوڙن ۽ سياسي بنيادن تي ٺاهيل ڪيسن ۾، بيگم نصرت ڀٽو کي آخري ساهن  تائين وارنٽ ۽ سمن جاري ڪندي رهي!  بيگم نصرت ڀٽو جو اصفهان جي حريري خاندان سان تعلق هو ۽ سندس ڏاڏي ڪرد هئي. اهو ئي سبب آهي ته مزاحمت جي روايت سندس خون ۾ شامل هئي. 8 سيپٽمبر 1951ع ۾ڪراچيءَ ۾ ذوالفقار علي ڀٽو سان سندس شادي ٿي. ڀٽو خاندان پڻ آزادي ۽ عوام جي بنيادي حقن لاءِ جدوجهد ۽ مزاحمت جي فخر لائق تاريخ رکندڙ هو. بيگم نصرت ڀٽو پاڪستان جي واحد عورت هئي جنهن جو سهرو، جنهن جو ور ۽ جنهن جي ڌيءَ وزير اعظم جي منصب تي فائز رهيا ۽  هوءَ هڪ صدر جي سس هئي. 14 آگسٽ 1973ع کان 5 جولاءِ 1977ع تائين هو پاڪستان جي  خاتون اول رهي.
جيتوڻيڪ سندس ساهرا توڙي والدين رائل فيمليز سان تعلق رکندڙ هئا، پر هن پاڪستان جي ميدانن ۽ روڊن تي پاڪستان جي عوام جي لاءِ جمهوري حقن جي ويڙهه وڙهي ۽ جيلن جي گهٽ  ٻُوسٽ واري ۽ بدبودار ماحول ۾ وقت گذاريو. ڀٽو صاحب جي شهادت کان ڪجهه وقت پوءِ ، ڪراچي ۾ پيپلز پارٽي جي ڪارڪنن جي هڪ تعزيتي جلسي کي خطاب ڪندي، هن اعلان ڪيو هو ته جيستائين عوام ۽ جمهوريت جا دشمن موجود آهن، تيستائين هوءَ چين سان نه ويهندي ۽ ان جدوجهد ۾ پنهنجو سڀ ڪجهه قربان ڪري ڇڏيندي. 1973ع ۾ شهيد ذوالفقار علي ڀٽي پاڪستان پيپلز پارٽي جي ليڊيز ونگ قائم ڪئي ۽ بيگم نصرت ڀٽو ان جي پهرين صدر چونڊي وئي. هن پارٽي جي ان ذيلي تنظيم کي منظم ڪيو ۽ پنهنجي ڪارڪنن جي نظرياتي تربيت ڪئي.  5 جولاءِ 1977ع تي جڏهن جنرل ضياءُ الحق ذوالفقار علي ڀٽو جي چونڊيل جمهوري حڪومت جو تختو اونڌو ڪري، مارشل لا لڳايو ته بيگم نصرت ڀٽو مارشل لاکي ڪورٽ ۾ چيلينج ڪيو.  سپريم ڪورٽ جي چيف جسٽس مسٽر جسٽس يعقوب خان سندس درخواست ٻڌڻي لاءِ منظور ڪري ورتي. ضياءُ الحق کان اها ڳالهه برداشت نه ٿي ۽ هن چيف جسٽس يعقوب خان کي غير آئيني طورسندس عهدي تان هٽائي ڇڏيو ۽ ان جي جاءِ تي جسٽس انوارالحق کي چيف جسٽس بڻايو ويو. ڪيس جي ٻڌڻيءَ دوران رياست جي وڪيل اي ڪي بروهي ان وقت آفريڪا جي بيٺڪي ملڪ رهوڊيشيا ۾ مارشل لا جي جواز طور گهڙيل نظريهء ضرورت کي سپريم ڪورٽ ۾ پيش ڪيو. سپريم ڪورٽ نظريهء ضرورت جي بنياد تي پاڪستان ۾ مارشل لا کي جائز قرار ڏنو. مزي جي ڳالهه اها آهي ته پاڪستان ۾ رهوڊيشيا جي نظريهء ضرورت کي تسليم ڪيو ويو پر ساڳي سال رهوڊيشيا ۾ نظريهء ضرورت ختم ٿي ويو. بيگم نصرت ڀٽو ڪيس ۾ عدالت جيڪو فيصلو ڏنو ان کي عوام ۽ انتهائي بي جواز قرار ڏيئي رد ڪري ڇڏيو. بيگم نصرت ڀٽو ڪيس جو فيصلو تاريخ ۾ هميشه پاڪستان جي عوام ۽ جمهوريت خلاف تمام وڏي زيادتي ۽ ناانصافي طور ياد رکيو ويندو.
هڪ دفعو بيگم نصرت ڀٽو صاحبه جيل ۾ ڀٽو صاحب سان ملاقات ڪرڻ ويئي ته ڀٽي صاحب کانئس پڇيو ته ٻاهر ڇا پيو ٿئي بيگم صاحب جواب ڏنو ته، ”ذ لفي ! توهان ٻاهر بالشويڪ پارٽي ڇڏي ڪونه آيا هئا؟“. واضع رهي ته بالشويڪ پارٽي 1917ع ۾ روس ۾ انقلاب برپا ڪيو هو. بيگم صاحبه جو مطلب هو ته پيپلز پارٽي ڪا هٿيار بند جدوجهد ڪندڙ انقلابي پارٽي نه آهي. ان جي باوجود بيگم نصرت ڀٽو انهيءَ پر امن جمهوري پارٽي ذريعي ايم آر ڊي جي تحريڪ هلائي، جيڪا هن خطي جي تاريخ جي عظيم مزاحمتي تحريڪ هئي. مادرِ عوام بيگم نصرت ڀٽو پنهنجي سيني ۾ ايترو ته گهڻو غم سمائي هن دنيا مان رخصت ٿي آهي جو سندس موت تي پاڪستان جي فضا تي به اوترو ئي گهڻو غم ڇانيل آهي. پاڪستان جو عوام ايران جي هن خاتون جا احسان نه لاهي سگهندو. الوداع اي مادرِ عوام الوداع، الوداع اي مادرِ جمهوريت الوداع! اوهان جي مظلوميت تي تاريخ روئيندي رهندي.

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

The Indus Water Treaty and the World Bank

Courtesy:- MALIK MUHAMMAD ASHRAF Pakistan and India have been involved in intractable discussions to resolve the dispute regarding construction of two hydro electric power plants namely Kishenganga and Ralte being built by the latter in violation of the provisions of the Indus Water Treaty. So in view of the stalemate on the issue Pakistan requested the World Bank which had brokered the accord and also assumed the role of guarantor of the Treaty, to  establish a court of Arbitration to resolve the differences between the two countries. India simultaneously requested the World Bank for the appointment of a neutral expert. The World Bank initially agreed to set up both the Arbitration Court and the appointment of the neutral expert. However in response to the Indian objection on two parallel processes which it maintained was not legally tenable, the World Bank decided to announce   a ‘pause’ and asking both the parties to resolve the issue through bilateral ave...
Read more

Budget 2017-2018: an anodyne view

Courtesy:-   Malik Muhammad Ashraf Preparing a  budget  and selling it to the public, more so to political opponents, is an arduous undertaking even in the most affluent and developed countries, particularly when it comes to new tax proposals and measures aimed at keeping the corporate sector in good stead to spur economic growth. Besides generating much-needed revenue for the government, taxes also affect the people – changing their economic situation. This makes taxes an unpopular proposition. So every segment of the society tries to look at the  budget  from its own perspective and so there is always a mixed reaction on the  budget s presented by the governments. The exercise is even more excruciating in third world countries like Pakistan that are facing financial constraints. Therefore, not surprisingly the  budget  for 2017-18 presented by the PML-N government has also spurred a debate about who benefits and who loses as a result of ...
Read more

Young achievers

Courtesy:  Editorial AWAY from the negative publicity this country often receives is the heartening news that nine Pakistanis are on the annual ‘30 Under 30’ Forbes Asia list that showcases the achievements of young people who have come up with ground-breaking answers to global challenges. Be it poverty, lack of access to education and healthcare, improving women’s rights, or environmental change, Asia’s millennials are finding innovative and sustainable solutions. Spanning a region that contains 60pc of the world’s population, the Asia list, published on Tuesday, features 300 individuals from 24 countries. With 30 honorees in each of the 10 categories — the arts, technology, social entrepreneurship, healthcare, science, media, and more — these innovators are tackling issues of concern to their generation.
Read more